Loenen-Abcoude 31/12/01
Driebergen 27/01/02
Broeders en zusters, geliefd in onze Heer, Jezus Christus,
Weet u nog wat u deed, dinsdag 11 september, voor ons ’s middags? Weet u nog waar u aan dacht toen u voor het eerst die beelden zag? Ze zeggen dat toen de 21e eeuw pas echt begonnen is. Niet echt iets om optimistisch van te worden. De rest van het jaar was er ook naar. 1 januari een weerzinwekkende brand in Volendam, februari/maart de schrik van mkz, overstromingen in de Subkarpaten, april leverde een nieuwe mijlpaal in de ontkerstening van Nederland: homohuwelijken, het hele jaar door spanningen, doden, aanslagen, gevechten in Palestina, sinds oktober oorlog in Afghanistan, sinds kort ook weer het spook van de nucleaire dreiging bij de oplopende spanningen tussen India en Pakistan, en ook dit hele jaar door weer, stil op de achtergrond, de nieuwe zwarte dood, die de bevolking van Afrika en Azië decimeert. Het is uiteindelijk maar een greep, een handvol nieuwsregels uit een overvolle bak, waarin nog veel meer.
Natuurlijk wil iedereen graag dat we met goede moed het jaar 2002 beginnen. Vanaf morgen gaan we met buitenlands geld betalen in onze eigen winkels. Alles loopt gesmeerd, en zo hoort het ook. Alle reden voor consumenten-vertrouwen. De euro wordt van ons allemaal, en natuurlijk zijn er voor ons allemaal genoeg euro’s. Kijk maar in je euro-kitje. De groei-vertraging van het laatste kwartaal, ach, daar komen we wel weer overheen, zo niet in 2002 dan toch wel in 2003.
Intussen kan iedereen die ogen heeft om te zien en oren om te horen constateren dat de eens zo dikke ijsvloer onder de Westerse wereld kraakt en scheurt. Het kan best nog even duren, maar straks wordt het schotsje springen om het vege lijf te redden. Wie om zich heen kijkt en wie hier een lekker plekkie zoekt, met goed eten en drinken, mooie kleding en nog wat extra luxe, die heeft alle reden om zich zorgen te maken. Wie hier wat hebben en houden en verzekeren wil, mag er gerust op letten dat de verzekeraars op verlies staan.
Broeders en zusters, ik neem aan dat u hier vanavond niet gekomen bent om over de bol geaaid te worden als zacht begin van een knusse oudjaarsavond, met oliebollen, een spelletje en een bijbelgedeelte aan het slot. We zijn hier gekomen omdat we christenen zijn en bij Jezus horen en willen horen. Naar zijn stem willen we luisteren. En Hij vraagt ons: jo, wat zoek jij, waar richt jij je op? Dat beslist over 2001 en 2002. Dat beslist over alles. Jij zoekt een lekker plekkie hier? Dan heb je alle reden om je zorgen te maken, om verliezen te tellen, om terug te kijken op wat nooit meer terugkomt. Of zoek jij Gods koninkrijk, zijn gerechtigheid, zoek je het leven met God dat eeuwig duurt? Dan heb je alle reden om extra’s te tellen, om terug te kijken op wat je zomaar gekregen hebt, en om extra’s te verwachten, ook als de wereld aan vlijt en nog wat andere ondeugden ten onder gaat. Dan hoef je je geen zorgen te maken omdat er voor je gezorgd wordt.
Wat zoek jij, waar richt je je op, wat is belangrijk voor je? Gaat het je om jezelf, om ’als ik maar genoeg heb’, maak je dan maar zorgen. Er is reden voor. Of gaat het je om God, om Christus, om Gods gerechtigheid, die niet maar deelt, niet maar verdelende gerechtigheid is: ieder even veel, maar die uitdelende gerechtigheid is: ieder wat extra’s dat-ie niet verdiend heeft. Zoek eerst het koninkrijk van God en zijn gerechtigheid en de rest zal u erbij gegeven worden. Dat is de enige eerlijke manier om rustig terug te kijken op 2001 en vooruit te kijken op 2002.
Er zit de eerlijkheid in die hoort bij het koninkrijk van God. De eerlijkheid die de werkelijkheid onder ogen ziet en er niet voor wegloopt. De eerlijkheid die constateert dat iedere dag genoeg heeft aan zijn eigen kwaad. Geen nieuwsoverzicht hoeft christenen te verbazen. Dit is de wereld waarin we leven, waarin jonge mensen voor hun leven verminkt worden, waarin mensen weg gebombardeerd worden, waarin wat generaties hebben opgebouwd op een boerenbedrijf met één maatregel geruimd wordt, waarin mensen gesloopt worden door honger en ziekten. Niet de wereld zoals God die geschapen heeft, maar de wereld zoals mensen die gemaakt hebben. Dit is de wereld waarvoor nog maar één echte oplossing is: dat God zijn koninkrijk laat komen, zijn nieuwe wereld.
Dit is intussen de wereld waarin we niets verdienen, de wereld waarin we geen rechten hebben, dit is de wereld van de vergankelijkheid en het kwaad. Dit is de werkelijkheid waaruit we verlost moeten worden. Wat er goed en waar en mooi en schoon in is, in was ook dit jaar, het was een extra van God, om blij mee te zijn als met een onverdiend cadeau. Je mag er samen van genieten en er met genoegen op terugkijken. Maar wie het voor zichzelf hebben en houden wil, wie het voor zich verzekeren wil, laat die zich maar vast zorgen gaan maken. Er is reden voor.
Wat zoek jij? Waar richt je je op? Wat is belangrijk voor je? Die vraag stelt Jezus ons en het is een belangrijke vraag. Je kunt niet God dienen èn Mammon, je kunt je niet richten op God èn op jezelf, je kunt niet echt genieten van het goede dat God je geeft als je het tegelijk vast wilt houden, er is niet een stormvrije zone in de wereld waar dit allemaal niet geldt, iets wat wel blijft, wat de vergankelijkheid overleeft. Ook niet in de kerk. De kerk is de gemeenschap van mensen die zich richten op God, die Gods koninkrijk zoeken. Maar wat de kerk nog meer is hier, dat blijft ook niet. En ook wie zich daarop richt heeft reden zich zorgen te maken.
Wie naar ons eigen kerkverband kijkt ziet ook de scheuren trekken. En dan denk ik nog niet eens aan al die grote discussies in de landelijke pers. Dat zijn allemaal luxe-discussies, die gaan over de kleur van de knopjes in de lift van het zoveelste luxe toeristenhotel aan de kust. Maar wie het steegje tussen die hotels doorgaat komt in de grote sloppenwijken waar bijna heel de generatie van dertigers en jonger woont, zonder enige innerlijke band met gereformeerd zijn. Waar je de gezinnen vindt vrijwel zonder enige vorm van geestelijk leven. Waar avond in avond uit de solutie van de tv gesnoven wordt.
Wie hier in de kerk iets hebben en houden en verzekeren wil, heeft alle reden zich zorgen te maken. Nee, daarmee schuif ik al het goede en mooie niet weg. Integendeel. Het krijgt juist z’n eigen karakter, dat van een extra, een onverdiend cadeau van God. Als de betovering verdwijnt van het de boel mooi voor elkaar hebben, als blijkt dat we niet in van die mooie weldoortimmerde huizen wonen en ook niet in een prachtige fraaigebeeldhouwde kerk, als de echte werkelijkheid door onze coulissen heen prikt, dan krijgen enthousiaste jongeren weer hun eigen plek. Ik heb er tenminste dit laatste half jaar extra van genoten. Dan krijgen mensen die zich voor anderen inzetten in en buiten de gemeente weer de glans die bij ze past: extra cadeaus van God. Een aperitief alvast van het allesomvattende cadeau dat komt.
Het is echt maar waar je je op richt, wat je zoekt. Zoek Gods koninkrijk en zijn gerechtigheid en je vindt overal extra’s, overal aankondigingen, voor-afbeeldingen, gegeven door God in zijn uitdelende gerechtigheid. Zoek al die dingen waar het zoeken der heidenen naar uitgaat, en je vindt zorgen hier, een korte roes daar, je ziet het leven je tussen de vingers doorlopen. Weer een jaar.
Het is maar waar je je op richt, dat is belangrijk. Niet of je optimistisch of pessimistisch bent. Niet of je lekker proactief bent en goed kunt inspelen op veranderde omstandigheden. Wie zich richt op hier, op wat er te hebben en te houden valt, voor die kan 2002 best meevallen, ondanks alle pessimisme, of best tegenvallen, ondanks alle optimisme, die slaagt er misschien prima in zichzelf ook in 2002 in leven te houden en zich een plek te veroveren. Maar die zal niet kunnen genieten van Gods extra’s, die ook in 2002 weer komen.
Maar voor wie zich richt op Gods koninkrijk en zijn gerechtigheid, voor die zal 2002 in het teken staan van wat God ons extra geeft, zoals ook 2001 in dat teken heeft gestaan. Voor wie dat zoekt, voor wie zich daarop richt, voor wie dat koninkrijk belangrijk is, voor die ziet 2001 er anders uit dan als een rampjaar, met ziekten, aanslagen, oorlogen en geruchten van oorlogen. Voor die zal ook 2002 er anders uit zien. En wie weet, misschien komt dit jaar ook dat grote cadeau van God, dat alles omvat. Misschien ook nog niet. Maar zorgen hoeven we ons er niet over te maken. Gods koninkrijk komt uit de hemel, komt van buiten en kan niet worden tegengehouden door wat hier ook gebeurt. Tot die tijd wordt er voor ons gezorgd. Dat scheelt een boel zorgen.
Eerst is het nu nog oudjaarsavond. Als je dan toch terugkijkt op 2001 en voorzichtig een blik vooruit werpt op 2002, laat je dan door Jezus zelf even stilzetten bij een echt belangrijke vraag: wat zoek jij? waar richt jij je op? wat is voor jou echt belangrijk? Wie Gods koninkrijk zoekt, en zijn gerechtigheid, mag leven van extra’s, van wat Hij uitdeelt. Realistisch en toch relaxt. Dat kan alleen bij deze God. Amen.