Loenen-Abcoude 15/03/98
Eemdijk 10/01/99
Oegstgeest 28/01/01
Broeders en zusters, geliefd in onze Heer, Jezus Christus,
Weet u nog wie u gestemd hebt, anderhalve week geleden? En: hebt u verder gevolgd wat deze heren en dames intussen hebben uitgevoerd? Voelt u zich vertegenwoordigd door hen? Het zou mij niet verbazen als verschillende mensen onder ons nu al niet meer weten wie ze gestemd hebben (ja, het was de bovenste van die en die partij...). En het zou mij heel erg verbazen als er meer dan een handjevol van ons vervolgens ook hebben proberen te volgen wat er nu aan het gebeuren is. Wij voelen ons over het algemeen niet zo heel erg vertegenwoordigd door de dames en heren volksvertegenwoordigers. We geven hun onze stem, meestal op basis van vage ideeën en een vaag gevoel van vertrouwen. Maar verder moeten zij het maar uitzoeken, daar in hun politiek.
Waarom begin ik hiermee? Nou, we moeten het vanmorgen, in de lijn van zondag 6, eens over 'de Middelaar' hebben. En ik heb de indruk dat we daarbij maar eens wat eerder moeten beginnen dan zondag 6. Want wat is eigenlijk een 'middelaar'? Probeert u dat eens voor uzelf onder woorden te brengen. Goed onthouden. Eens kijken wat er mee gebeurt in de loop van de preek. - Als ik in het woordenboek kijk, vind ik: tussenpersoon, scheidsman, bemiddelaar. Is het dat? Ik zou zeggen: dat is het ook, maar het is nog niet precies genoeg. Want bij een tussenpersoon, een scheidsman, een bemiddelaar, kun je denken aan twee partijen die ruzie hebben - en waar er twee ruzie hebben, hebben er ook twee schuld - en nu wordt er iemand gezocht die boven de partijen staat en die nu ook tussen hen in kan gaan staan, kan bemiddelen, scheidsrechter kan zijn.
Nou, daar gaat het dus niet om in de kerk, als wij het over de Here Jezus als onze Middelaar hebben. Dat kun je al meteen zien aan zondag 6. Als het zou gaan om een onpartijdig bemiddelaar, om iemand die boven de partijen van God en mensen zou staan, nou, dan zou er juist een heel ander schepsel gezocht moeten worden om te bemiddelen, laten we zeggen een engel of zo. Want een mens zal automatisch belanghebbende zijn bij de partij van de mensen, en voor God zou hetzelfde gelden.
Toch is dat juist wat volgens de catechismus vereist is: dat de middelaar mens is, en dat Hij God is. Om onpartijdigheid zal het dus niet gaan, en ook niet om boven-partijdigheid. Als ik het eens krom zeggen mag: het gaat juist om dubbel-partijdigheid. De bijbelse middelaar doet wat een onpartijdige bemiddelaar niet mag doen: hij kiest partij. Dat is het hem juist wat ons bij de Here Jezus zo treft: Hij kiest partij voor ons. Zoals we het bij Paulus gelezen hebben: Hij is de mens Christus Jezus, die Zich gegeven heeft tot een losprijs voor allen. De Here Jezus blijft niet boven de partijen staan, Hij gaat juist in de partijen staan. Hij kiest partij voor ons èn Hij kiest tegelijk partij voor God.
Als dus de Here Jezus bemiddelt tussen God en ons, dan is dat een speciaal soort bemiddeling. Laten we het contrast nog maar even wat verder uitwerken. Als wij onderling een conflict hebben, kunnen we dat laten bemiddelen door een boven-partijdig iemand, laten we zeggen door de kantonrechter, of door een deskundige juist op dat terrein waarover we ruzie hebben. Dan vertellen we allebei ons verhaal, eerst de ene partij en dan de andere, en vervolgens spreekt de rechter of de deskundige zich uit. Meestal komt zo'n uitspraak neer op geven en nemen. Zo'n rechter zegt dan: ja, partij A heeft op dit punt gelijk en op dat punt ongelijk, en partij B op dat punt gelijk en op dit punt ongelijk. Als je geluk hebt leggen vervolgens beide partijen zich bij zo'n uitspraak neer en wordt het conflict beëindigd.
Toch is dat niet een ideale situatie. Het is tegenwoordig mode om dan te spreken in termen van winst en verlies. Dit soort conflict-beëindiging levert nooit een zuivere win-win-situatie op. Er zit altijd ook een verlies-verlies-component in. Het is dan ook maar zelden dat zo'n uitspraak werkelijk tot verzoening leidt. Beide partijen leggen zich neer bij de uitspraak. Het conflict wordt beëindigd, maar niet opgelost.
En dat laatste is het nu juist waar het de Here Jezus om gaat. Hij is onze Middelaar in die zin dat Hij werkelijke verzoening tussen God en ons tot stand wil brengen. Een werkelijke win-win-situatie dus. En dat wil Hij doen door niet boven, maar door in de partijen positie te kiezen. Hij kiest partij voor ons en Hij kiest partij voor God. Als bemiddelaar wil Hij ons vertegenwoordigen bij God en God vertegenwoordigen bij ons. Hij spreekt namens ons bij God en spreekt namens God bij ons.
Dat is het hem nou bij de Here Jezus als onze Middelaar: Hij vertegenwoordigt ons, Hij spreekt namens ons, èn Hij vertegenwoordigt God, Hij spreekt namens God. En waar het mij nu vanmorgen om gaat, is dat de Here Jezus ons ook werkelijk moet vertegenwoordigen, dat Hij werkelijk namens ons bij God moet kunnen spreken, anders hebben we niets aan Hem.
Daarom begon ik net de preek met die verwijzing naar onze volksvertegenwoordigers. Want ik heb de indruk dat wij, als wij niet oppassen, net zo met de Here Jezus omgaan als met onze politici. We vinden het wel best dat Hij ons vertegenwoordigt bij God, maar we voelen ons er zomaar niet werkelijk bij betrokken. We geven de Here Jezus graag ons 'mandaat'. We zullen, om het zo eens te zeggen, iedere vier jaar weer op Hem stemmen, maar in de tussentijd volgen we Hem niet, letten we niet op Hem, luisteren we ook nauwelijks naar Hem als Hij bij ons spreekt namens God. Nou, dan werkt het allemaal niet. Dan hebben we niets aan heel deze zondag 6. Dan komt er geen werkelijke verzoening tot stand tussen God en ons.
Werkelijke verzoening ontstaat alleen als wij de Here Jezus ook werkelijk onze Middelaar laten zijn. Als Hij ook werkelijk namens ons bij God spreken kan en wij Hem ook werkelijk namens God bij ons laten spreken. Vul het maar in. Wij hebben gezondigd, wij hebben God in de steek gelaten, wij zijn onze eigen gang gegaan, wij hebben een en ander kapot gemaakt, maar, we willen dat het weer goed komt. Nu, dan wil de Here Jezus ons bij God vertegenwoordigen. Hij spreekt namens ons en zegt: Wij hebben gezondigd, wij moeten sterven, wij moeten met ons leven betalen voor het kwaad, en dat is ook gebeurd: kijk maar, Ik heb mijn leven gegeven als losprijs voor allen. U kunt weer met ons door één deur. Alles is rechtgezet. Het is weer goed.
En moet je je dan eens voorstellen dat wij intussen al lang weer verder gegaan zijn met zondigen, met God in de steek laten, met onze eigen gang gaan, met kapot maken, en door onze daden laten zien dat we helemaal niet willen dat het weer goed komt. Nou, dan komt er van verzoening niet veel terecht. Dan laten we de Here Jezus in feite voor schut staan bij God. Dan gaan we met Hem niet om als met onze Middelaar, die ons bij God vertegenwoordigt, maar doen we net alsof Hij onze boodschappenjongen is, die voor ons de nodige vergeving ophaalt bij God, om rustig verder te kunnen gaan met ons eigen leventje. Dat is in zeker opzicht net zo dwaas als hier in Loenen een partij kiezen die beloofd heeft tegen alle plannen voor een rondweg te stemmen, en vervolgens je best doen om die rondweg er toch te laten komen. Iedere politicus die dat zou merken zou zich bekocht en verraden voelen.
Werkelijke verzoening ontstaat alleen als wij de Here Jezus ook werkelijk onze Middelaar laten zijn. Dat geldt ook in die zin dat wij Hem dan ook echt namens God bij ons moeten laten spreken. Hij wil niet uitsluitend onze belangenbehartiger zijn, als een slechte advocaat, die er alleen maar op uit is om het gelijk van zijn partij er door te krijgen, ten koste van de andere. Dat levert nooit verzoening op. Maar de Here Jezus wil niet alleen ons vertegenwoordigen bij God, maar ook God vertegenwoordigen bij ons. Namens God spreekt Hij ons aan met een boodschap van vergeving en genade èn met een boodschap van verandering en bekering. Hij kiest niet maar partij voor ons, maar kiest ook partij voor God: Hij zegt tegen ons: God heeft gelijk, jullie hebben slechte dingen gedaan, en dat kan maar niet zo blijven. Dat moet vergeven worden. En jullie moeten goede mensen worden. Dat wil God geven door mij en door de Heilige Geest.
Wil er werkelijk verzoening tot stand komen, dan moeten we de Here Jezus ook daarin serieus nemen, Hem werkelijk onze Middelaar laten zijn. En dat betekent dat we ons Hem werkelijk laten geven als wijsheid, rechtvaardigheid, heiliging en verlossing. Voor ons is dat een pure winst-situatie. Hij geeft ons wat we zelf nooit kunnen bereiken: vergeving van ons kwaad en werkelijke verandering van binnenuit. Hij geeft ons zijn leven tot losprijs, Hij geeft ons zijn heilige leven voor het onze en in het onze, tot een levende kracht om het goede te doen en om werkelijk verzoend met God te leven.
Er is niemand die daarbij kan zeggen: ja, dat is mooi, maar dat geldt niet voor mij. Ik ben te slecht, ik voldoe niet aan de criteria, ik ben een heiden van huis uit. Hij heeft zijn leven gegeven als losprijs voor allen, zegt Paulus. En Hij bedoelt hier in 1 Timoteüs 2 met dat allen telkens: alle mogelijke soorten mensen. Recht en slecht, sterk en zwak, hooggeplaatst of nederig, arm of rijk. Aan ieder mens wordt de Here Jezus voorgehouden als Middelaar in het overoude evangelie. God wil dat er werkelijke verzoening tot stand komt met ieder mens, wie hij of zij ook is. Juist uit kracht van zijn godheid kan de Here Jezus ons allen vertegenwoordigen bij God en God vertegenwoordigen bij ons allen.
Dat is nu net het bijzondere van Hem, van Hem als onze Middelaar. Hij is in staat om ieder mens te bereiken en om ieder mens, wie hij ook is, zo te veranderen dat er werkelijke verzoening met God plaats vindt. En Hij wil dat ook. Alleen Hij is in staat om ons werkelijk het leven niet alleen te verwerven, maar ook metterdaad terug te geven. Dat is het grote verschil tussen de Here Jezus en zijn bekende voorganger, Mozes. Het is een bekend verhaal, dat Mozes, toen het volk Israël gezondigd had met het gouden kalf, voor zijn volk in de bres gesprongen is. Hij zei tegen God: doe mij maar weg in hun plaats. Maar God zei: dat wil Ik niet. De mens die gezondigd heeft, die moet boeten. En God bedoelde: dat helpt niets. Als ik jou doodt in hun plaats, dan zijn zij nog net zo zondig als daarvoor. Dan is er nog geen verzoening bereikt. Maar de Here Jezus kan ons het leven ook werkelijk teruggeven. Hij kan ons zo bezielen en veranderen dat wij ook werkelijk als goede mensen leven kunnen.
Maar dan moeten we Hem wel als onze Middelaar serieus nemen. Als we Hem alleen maar beperkt mandaat geven, om wat vergeving voor ons te halen, dan werkt dat allemaal niet. Als we ons niet werkelijk bij Hem betrokken weten en voelen, dan bereikt Hij bij ons niets. Dan blijft werkelijke verzoening met God uit. Dan kunnen we nog zoveel weten over Jezus, over zijn mens-zijn en zijn God-zijn, het helpt allemaal niets. Als Middelaar kan Hij alleen wérken als Hij ons ook echt vertegenwoordigt bij God, en God ook werkelijk kan vertegenwoordigen bij ons.
Laten we dat goed bedenken, als wij Hem onze Middelaar noemen. Dat is geen waarheid die ons koud laten kan. Hij is geen functionaris, die we door de week wel vergeten kunnen, om 's zondags weer even aan Hem te denken. Hij is geen politicus, die we eens in de zoveel tijd kiezen kunnen om Hem vervolgens zijn gang te kunnen laten gaan. Hij wil onze Middelaar zijn, werkelijk namens ons spreken bij God - en daar hoort een leven bij van ons, wat daarmee in overeenstemming is - werkelijk namens God spreken bij ons - en ook daar hoort een leven bij wat daarmee in overeenstemming is. Bij Jezus je Middelaar noemen hoort een leven met Jezus, tot in de details van je dagelijks bestaan.
En laat niemand zeggen: dat kan niet, dat kan ik niet. Want juist dan neem je Hem niet serieus als Middelaar, die ons werkelijk door God geschonken is tot wijsheid, rechtvaardigheid, heiliging en verlossing. Dat is het hem nu juist, dat Hij het ons geven wil dat we het wèl kunnen. Wie Hem daarin serieus neemt, die zal het merken, vandaag al: we kunnen leven, verzoend met God, werkelijk goed in de omgang met Hem. En wat daar vandaag nog aan ontbreekt, ook dat zullen we eens van Hem krijgen, als de verlossing volkomen is geworden. Als Hij ons werkelijk vertegenwoordigt bij God, zal Hij ook God werkelijk vertegenwoordigen bij ons, als een levende en vol-makende kracht in ons bestaan. Zo is Hij onze Middelaar. Amen.